Sąd Najwyższy przekazał do rozstrzygnięcia rozszerzonemu składowi Sądu Najwyższego następujące pytania prawne:
1. Czy zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg przedawnienia roszczenia, a jeśli tak, czy przerwa biegu przedawnienia zależy od tego, czy wierzyciel, mając na względzie zachowanie dłużnika, mógł rozsądnie oceniać, że postępowanie pojednawcze doprowadzi do zawarcia ugody?
2. Czy jeżeli zawezwanie do próby ugodowej spowodowało przeprowadzenie postępowania pojednawczego, w postępowaniu rozpoznawczym dopuszczalne jest ustalenie, że nie przerwało ono biegu przedawnienia roszczenia?
Powyższe pytania wpisują się w pojawiające się postulaty, aby instytucja zawezwania do próby ugodowej przestała być prostym sposobem na przerwanie biegu przedawnienia, a realnym instrumentem polubownego rozwiązywania sporów.
Zgodnie z art. 123 §1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Za takiego rodzaju czynność przerywającą bieg przedawnienia uważa się wniesienie do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
Do niedawna w wielu sytuacjach wniosek o zawezwanie do próby ugodowej stanowił „dużo tańszą” alternatywę dla przerwania biegu przedawnienia niż wytoczenia powództwa, zwłaszcza w sytuacji gdy wierzyciel nie był pewny, czy powództwo przyniesie pozytywny skutek. Dochodziło do sytuacji, gdy wnioski o zawezwanie do próby ugodowej były wysyłane jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia i nie zawierały realnych i rozsądnych propozycji ugodowych.
Sąd Najwyższy w powiększonym składzie ma rozsądzić, czy każde zawezwanie do próby ugodowej, nawet to które nie ma na celu zawarcia ugody, przerywa bieg przedawnienia. Z uwagi na brak jednoznacznej odpowiedzi w przepisach, orzecznictwo do tej pory było w tym względzie podzielone, czego przykładem mógłby być chociażby wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2020 r., IV CSK 582/18. Do tej pory przeważała jednak interpretacja, że każde zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia.
Drugie pytanie przedstawione do rozstrzygnięcia SN sprowadza się do ustalenia, na którym etapie można badać przesłanki przerwania biegu przedawnienia poprzez wezwanie do ugody w sytuacji gdyby nie każdy wniosek miał mieć taki skutek. Czy powinno się odbywać już w postępowaniu pojednawczym, czy też dopiero w postępowaniu wszczętym już po zawezwaniu do próby ugodowej.
Gdy tylko pojawi się rozstrzygnięcie w niniejszej kwestii, przedstawię stanowisko Sądu Najwyższego w nowym wpisie.
Sygn. akt postępowania: IV CSKP 1/21.